Nói về cây Hông-Paulownia được gây trồng thử nghiệm trên đất Thanh Hóa do bà Lê Thị Tâm-Giám đốc Công ty TNHH thương mại đầu tư và phát triển rừng Bà Triệu có địa chỉ tại thôn Đồng Yên-xã Mậu Lâm-huyện Như Thanh-tỉnh Thanh Hóa. Nếu ta mới nhìn cây Hông khi cây mới trồng được 1-2 năm tuổi thì sẽ biết được tốc độ sinh trưởng và phát triển nhanh thì sẽ thấy gỗ cây Hông giống như cây Đa, nhưng kỳ thực cây Hông có rất nhiều ưu điểm mà ta chưa biết được và các cây khác không dễ gì sánh được bởi giá trị kinh tế rất cao..
Cây Hông (Paulownia) là loài cây gỗ lớn đang được gây trồng và phát triển do hiệu quả kinh tế và môi trường cao, có tốc độ sinh trưởng nhanh. Từ lâu, nhiều quốc gia trên thế giới có điều kiện tự nhiên thích hợp với cây Hông đã chọn cây Hông làm cây trồng rừng gỗ lớn trong phát triển Lâm nghiệp được chú ý phát triển. Ở Việt Nam cây Hông phân bổ trong rừng tự nhiên ở một số tỉnh phía Bắc giáp với biên giới Trung Quốc, nhất là các tỉnh Lào Cai-Hà giang, Lạng Sơn…. Đồng bào các tỉnh này đã từng dùng gỗ cây Hông làm chõ hông đồ xôi nên có tên gọi là cây Hông. Tuy nhiên, trước đây cây Hông ít được ngành lâm nghiệp chủ ý phát triển vì chưa công nghệ hiện đại về chế biến tiêu dùng và xuất khẩu. Những năm gần đây khi có những công trình nghiên cứu về giá trị nhiều mặt của cây Hông, nhất là chế biến vật liệu xiêu nhẹ trong công nghêij sản xuất máy bay và một số công dụng đặc biệt khác trong nước thì cây Hông mới bắt đầu được quan tâm phát triển ở một số địa phương trong nước.
Theo TS Thái Xuân Du (Viện Sinh thái nhiệt đới),người có nhiều năm nghiên cứu về cây Hông cho rằng, cây Hông là “vua” của loài cây Lâm nghiệp. Theo ông Du thì cây Hông có nhiều ưu điểm: dễ trồng, thích nghi ở nhiều loại đất, lớn rất nhanh (sau 6-7 năm trồng, cây cao hơn 10m, đường kính 35-40cm), gỗ nhẹ, không bị mối mọt,ít bị biến dạng khi thời tiết thay đổi…
Còn theo tài liệu của Trung Quốc, cây Hông được mệnh danh là “nhà vô địch về mọc nhanh”, kết quả được công bố: Cây 5 tuổi có đường kính bình quân 19,9 cm, cao 7-8m, thể tích cây đứng 0,117 m3/cây; cây 8 tuổi D1,3=29,5 cm, H=10,35m, 11 tuổi D1,3=38,38 cm, H=12,46 m, Đường kính có thể đạt 90-100cm trong vòng 30 năm và 200 cm trong vòng 80 năm. Cây Hông sống lâu năm, cho sinh khối lớn: Cây 31 năm tuổi D1,3=100,5 cm, H=21,7 m, 75 tuổi D1,3=134,4 cm, H=44 m, cây 80 năm tuổi ở Quý Châu- Trung Quốc, đường kính 202 cm, chiều cao 49,5m, thể tích 34m3/cây.
Gỗ Hông có tỷ trọng nhẹ (0,26-0,27g/cm3), độ cứng tương đương gỗ nhóm 5. Không bị mối mọt và ít bị mục (tại Hồ Bắc- Trung Quốc) khai quật cỗ quan tài sau 200 năm gỗ vẫn còn tốt. Trung Quốc có những ngôi nhà làm bằng gỗ cây Hông đã tồn tại hàng trăm năm. Gỗ có sợi giai và bền, tỷ lệ co rút nhỏ dưới 0,45%, ít bị biến dạng và không bị cong vênh nứt nẻ, cách điện và cách nhiệt tốt. Hàm lượng xenlulô trong gỗ trung bình 48-51%. Chính vì những ưu điểm trên, gỗ Hông được dùng trong nhiều lĩnh vực kinh tế và đời sống như làm đồ gia dụng, gỗ dán, ván sợi ép, trần nhà, trang trí nội thất, thùng đựng hàng, bao bì và các vật dụng khác. Gỗ Hông còn được dùng làm nhạc cụ, nguyên liệu đệm vỏ tàu biển, lót vỏ máy bay, toa xe, du thuyền, ván lướt và sản xuất bột giấy cao cấp (giấy in tiền).
Ngoài gỗ, lá cây Hông có hàm lượng đạm cao và các nguyên tố vi lượng khác, được dùng làm thức ăn cho gia súc, cành rơi lá rụng có tác dụng cải tạo và nâng cao độ phì của đất. Cây Hông mọc nhanh nên chóng phát huy tác dụng phòng hộ, lá to có nhiều lông hữu ích trong việc làm sạch bụi và khói giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Hoa để nuôi ong và làm thuốc chữa bệnh, vỏ cây chế thuốc nhuộm. Than đốt từ gỗ Hông dùng làm than hoạt tính, sử dụng bột pháo hoa, bột chì màu. Gỗ Hông còn có khả năng chống cháy, nhiệt độ cháy thông thường của gỗ từ 2230C đến 2570C, điểm cháy của gỗ Hông ở nhiệt độ 4250C. Đặc điểm này đáng chú ý, có thể trồng cây Hông để làm đường băng xanh cản lửa phòng chống cháy rừng. Giá thương phẩm của gỗ tùy theo quy cách, phẩm chất và tuổi của cây gỗ. Theo báo Nông nghiệp số 201 ra ngày 26-10-2002, gỗ khai thác ở tuổi 6 có giá khoảng 120-150 USD/m3 gỗ tròn, theo thông tin Kinh doanh và tiếp thị ra ngày 14-10-2002, giá gỗ Hông trên thị trường rất cao khoảng 700-1.000 USD/m3 gỗ.
Một số mô hình đã trồng công cây Hông được sự quan tâm chú ý như mô hình trồng xen canh cây hông với cà phê huyện Đăk Hà tỉnh Kon Tum với diện tích khoảng 32 ha. Qua theo dõi, cây hông sinh trưởng tốt. Tại vườn cây hông của ông Nguyễn Văn Hạp (xã Đăk Mar huyện Đăk Hà) cây hông được trồng thuần loại trên đất bằng, diện tích 2ha với kích thước 5mx5m/cây- mật độ 400 cây/ha. Nhiều người đến đây tham quan ai nấy đều trầm trồ khen ngợi. Bình quân cây hông trong vườn này cao 7m, đường kính thân 0,27m, tỷ lệ cây sống 97%, khối lượng gỗ khoảng 133m3/ha. Vườn cây Hông của ông Phạm Thanh Sơn (thôn 12, xã Đăk Hring) trồng năm 2002. Cây hông được ông Sơn trồng xen trong vườn cà phê trên đất dốc với kích thước 6mx3m/cây-mật độ 550 cây cây/ha.Đến nay bình quân cây cao 6m, đường kính 0,19m, tỷ lệ cây sống 95%.
Hay như mô hình trồng thử nghiệm tại một số điểm thuộc huyện Thanh Sơn tỉnh Phú Thọ. Kết quả cho thấy cây Hông có tỷ lệ sống trên 90%, khả năng sinh trưởng rất nhanh. Rừng trồng 18 tháng tuổi trên đất hơi nghèo đến trung bình ở xã Địch Quả đạt đường kính trung bình trên 5cm, cao 4-5m. Trong đó, một số cây có đường kính trên 10cm, cao 7m. Cây trồng phân tán ở Ban quản lý vườn quốc gia Xuân Sơn (đất tốt) đường kính đạt 16-20cm, cao 7-8m. Gia đình ông Thắng trồng ở hè phố thị trấn Thanh Sơn, cây 18 tháng tuổi đạt đường kính 22cm. Bạch đàn mô, keo lai là cây trồng chủ lực và sinh trưởng nhanh nhất hiện nay nhưng chưa đạt tới 16-22cm/18 tháng tuổi như cây Hông nêu trên. Giá gỗ cây Hông xuát khẩu sang thị trường Châu Âu hiện nay rất cao, từ 700 đến 1.000 USD/m3.
Có thể nói cây hông là cây lâm nghiệp có triển vọng phát triển rộng rái trên quy mô lớn, tùy tuộc vàu quỹ đất giành cho trồng cây hông. (vừa có giá trị kinh tế cao vừa có chức năng phòng hộ nhanh). Có thể trồng phân tán, trồng thành rừng tập trung hoặc trồng xen theo phương thức nông lâm kết hợp.Tuy nhiên, phải tùy điều kiện lập địa phù hợp và mục đích sử dụng rừng mà chọn phương thức trồng mới đem lại hiệu quả cao.
Ghi nhớ lời dậy của Chủ tịch Hồ Chí Minh ngày 28 tháng 11 năm 1958 về phát động Tết trồng cây, Bác Nói:
“Mùa xuân là Tết trồng cây
Làm cho đất nước càng ngày càng xuân”.
Nhân dịp đón xuân Nhâm Dần năm 2022, Thực hiện Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Nông nghiêp&PTNT, Kế họach của UBND tỉnh Thanh Hóa và hướng dân của Sở Nông nghiêp&PTNT về thực hiện Tết trồng cây xuân Nhâm Dần gắn với thực hiện Chương trình trồng 1 tỷ cây xanh do Thủ tướng Chính phủ phát động, đưa cây Hông-Paulownia vào cây trồng gỗ lớn.làm cho quê hương và đất nước ta ngày càng xanh-sạch đẹp, môi trường trong lành và ứng phó biến đổi khí hậu./.
(Giống cây Hông mua tại Xã Mậu Lâm (Bến Sung)-Huyện Như Thanh-Thanh Hóa).
Khương Bá Tuân
Hội Lâm nghiệp Thanh Hóa
(Nguyên lãnh đạo Sở Lâm nghiệp)
